ปลาสวยงาม กับโภชนาการที่ควรรู้ (โลกสัตว์เลี้ยง)
ไม่ว่าสัตว์ชนิดใด ๆ ต่างก็จำเป็นต้องได้รับอาหารเพื่อการดำรงชีวิต นอกจากอาหารจะช่วยในด้านของการเจริญเติบโตแล้ว อาหารยังเข้าไปซ่อมแซมในส่วนที่สึกหรอ อันที่จริง จะว่าไปแล้ว อาหารมีความสำคัญต่อกระบวนการและกิจกรรมต่าง ๆ ของสิ่งมีชีวิตทุก ๆ ชนิด ตั้งแต่การก่อเกิด การดำรงอยู่ การสืบพันธุ์ ทุกกิจกรรมล้วนมีอาหารเข้ามาเกี่ยวข้อง
สัตว์น้ำอย่างปลากก็เหมือนกับสัตว์ชนิดอื่น ๆ ที่ต้องการอาหารมาเลี้ยงร่างกายเช่นเดียวกัน อาหารที่ปลาต้องการนั้นจะมีความแตกต่างกันในแต่ละชนิดของปลา ปลาที่อาศัยอยู่ตามแหล่งน้ำธรรมชาติย่อมสามารถหาอาหารสำหรับความต้องการของร่างกายได้เอง แต่ในกรณีการเลี้ยงปลาสวยงามนั้น จำเป็นที่เราจะต้องเลือกอาหารที่มีคุณค่า และประโยชน์มาเลี้ยงปลาสวยงาม เนื่องจากปลาสวยงามจะถูกเลี้ยงอยู่ในระบบปิด ไม่สามารถหาอาหารมาเลี้ยงร่างกายเองได้
ดังนั้น การให้อาหารจึงต้องเน้นให้เหมาะสมกับความต้องการที่ปลาจะได้รับอย่างเพียงพอ ปลาจึงมีชีวิตอยู่รอดได้อย่างปลอดภัย และการที่จะทำให้ปลาได้รับคุณค่าทางโภชนาการตามความต้องการของร่างกายในปลาแต่ละชนิดนั้น เราควรรู้ด้วยว่าปลาชนิดไหนต้องการคุณค่าทางอาหารแบบใดบ้าง เพื่อที่จะได้เลือกอาหารที่มีส่วนผสมตรงกับความต้องการของปลาเหล่านั้น
โดยปกติอาหารปลาสวยงามแต่ละชนิดจะมีส่วนประกอบที่สำคัญต่อคุณภาพชีวิตปลา ดังนี้
โปรตีน เป็นส่วนประกอบของเนื้อเยื่อต่าง ๆ ในร่างกาย ความต้องการโปรตีนของปลานั้น เพื่อนำมาใช้ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ สร้างเนื้อเยื่อใหม่เพื่อการเจริญเติบโต ปลาที่อยู่ในเขตอบอุ่น มีอากาศค่อนข้างจะหนาวเย็น มีความต้องการโปรตีนอยู่ในช่วง 36-60 % ส่วนปลาที่อยู่ในเขตร้อน มีความต้องการโปรตีน 24-55 %
คาร์โบไฮเดรต สารอาหารชนิดนี้เป็นสารอาหารที่ให้พลังงานที่นับได้ว่ามีราคาถูกที่สุดในอาหารประเภทให้พลังงานด้วยกัน จะอยู่ในรูปของแป้งและน้ำตาล แป้ง หากมีปริมาณมาก อาจจะมีอันตรายได้ อาหารที่ใช้เลี้ยงปลาสวยงามนั้นควรจะมีระดับของคาร์โบไฮเดรตประมาณ 20% และระดับของน้ำตาลในเนื้ออาหารควรต่ำกว่า 10% ปลาจึงจะนำไปใช้ได้โดยเกิดประโยชน์ ไม่เกิดโทษ
ไขมัน เป็นสารอาหารที่ให้พลังงานสูงกว่าสารอาหารชนิดอื่น ๆ อย่างน้อยจะให้พลังงานเป็น 2 เท่าของคาร์โบไฮเดรต ในปริมาณที่เท่ากัน โดยส่วนใหญ่แล้ว ไขมัน จะถูกสะสมไว้ภายในร่างกาย และจะนำมาใชเมื่อยามขาดแคลน ซึ่งอาหารที่ให้ปลาสวยงามจะมีสารอาหารชนิดนี้ไม่มากนัก
วิตามิน สารอาหารชนิดนี้ไม่ได้มีส่วนช่วยในการซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอกับร่างกาย ไม่เป็นสารอาหารที่ทำให้เกิดพลังงาน แต่มีส่วนช่วยในการย่อยอาหารชนิดต่าง ๆ ให้ดีขึ้น ทำให้ระบบต่าง ๆ ดำเนินไอย่างเป็นปกติ ถึงแม้วิตามินจะไม่ได้เป็นสารอาหารสำคัญ แต่ร่างกายของปลาก็ขาดไม่ได้ หากขาดวิตามินจะทำให้ปลาป่วยเป็นโรค
เกลือแร่ เป็นสารอาหารที่ควบคุมกิจกรรมต่าง ๆ ในร่างกายให้ดำเนินไปได้อย่างปกติสุข ในอาหารเม็ดมีส่วนช่วยในการปรับแต่งรสชาติของอาหารให้ดียิ่งขึ้นด้วย สารอาหารที่ได้กล่าวไว้ข้างต้นนี้ ส่วนใหญ่เมื่อนำมาใช้ในการเลี้ยงปลาก็มาได้จากอาหารสำเร็จรูป และอาหารธรรมชาติ
อาหารสำเร็จรูป หรืออาหารแห้งที่ผลิตได้จากวัตถุดิบต่าง ๆ ที่มีคุณค่าทางโภชนาการ เช่น เนื้อปลาสด ถั่วเหลือง ปลายข้าว นอกจากนี้ ยังมีสารประกอบบางชนิดที่ใส่เพื่อการเร่งสี เร่งโต ทำให้อาหารเหล่านี้ได้รับความนิยม มีผู้ผลิตออกมาจำหน่ายมากมาย โดยจัดให้เหมาะสมกับลักษระของการกินอาหารของปลาแต่ละประเภท เช่น
1. อาหารชนิดเม็ดจมน้ำ นิยมใช้กับปลาที่หากินที่พื้นตู้
2. อาหารชนิดเม็ดลอยน้ำ โดยส่วนมากผู้เลี้ยงปลาสวยงามนิยมที่จะใช้อาหารชนิดนี้
3. อาหารแผ่น เป็นอาหารสำเร็จรูปที่ทำเป็นแผ่นเพื่อง่ายต่อการใช้
4. อาหารชนิดผง อาหารชนิดนี้ เหมาะในการเลี้ยงลูกปลาวัยอ่อน ผลิตจากสาหร่ายเกลียวทอง
ปัจจุบัน มีผู้ผลิตอาหารสำเร็จรูปจำหน่ายกันหลากหลาย ในการเลือกซื้ออาหารเหล่านั้นมาเลี้ยงปลาสวยงาม ควรเลือกอาหารปลาที่มีฉลากปิดข้างซอง และบอกปริมาณส่วนประกอบ รวมทั้งคุณค่าทางโภชนาการด้วย เช่น ปริมาณโปรตีน ซึ่งปริมาณของโปรตีนนี้ไม่ควรต่ำกว่า 32% โดยอาหารที่มีปริมาณของโปรตีนสูงจะมีกลิ่นหอมมาก
นอกจากนี้ ควรเลือกอาหารให้ถูกกับชนิดของปลาด้วย ปลาชนิดไหนชอบกินพืชหรือกินเนื้อ และโดยส่วนใหญ่แล้ว อาหารชนิดเม็ดลอยน้ำมักจะเป็นที่นิยมใช้กันมากในหมู่ผู้เลี้ยงปลา เพราะเมื่อถึงเวลาให้อาหารปลา หากปลาอิ่มแล้ว อาหารที่เหลือตกค้างอยู่ ก็สามารถช้อนออกทิ้งได้ ป้องกันน้ำเน่าเสียได้ง่ายอีกด้วย
อาหารธรรมชาติ หมายถึง อาหารที่มีชีวิต หาได้จากธรรมชาติทั่วไป หรือเกิดจากการเพาะเลี้ยงขึ้นโดยเฉพาะ ซึ่งสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ประเภท
1. สัตว์จำพวกกุ้ง ปู อินฟิวซอเรีย ไแดง ไรสีน้ำตาล
2. สัตว์จำพวกตัวอ่อนของแมลง ได้แก่ ลูกน้ำ หนอนแดง
3. สัตว์จำพวกหนอน ได้แก่ ไส้เดือน หนอนนก
แต่ละประเภทมีคุณค่าทางโภชนาการแตกต่างกันไป ข้อดีของอาหารธรรมชาติคือ ปลาจะมีความคุ้นเคยต่ออาหาร พฤติกรรมการว่ายน้ำไล่กินอาหารธรรมชาติของปลาจะช่วยให้ปลาแข็งแรง มีสัญชาตญาณของนักล่า แต่ข้อเสียคือ ความสะอาดปลอดเชื้อโรค มีน้อยกว่าอาหารสำเร็จรูป
สรุปแล้ว ไม่ว่าจะเป็นอาหารสำเร็จรูป หรืออาหารจากธรรมชาติ ล้วนมีข้อเด่นข้อด้อยต่างกัน การจะเลือกให้อาหารชนิดใดกับปลาที่เรานำมาเลี้ยง ผู้เลี้ยงจึงควรทำความเข้าใจกับพฤติกรรมความชอบกินอาหารของปลาเสียก่อน เพราะปลาก็ไม่ต่างกับคนเรา ต้องการสารอาหารที่มีประโยชน์มาหล่อเลี้ยงร่างกายเช่นกัน และควรเป็นอาหารที่ถูกปากอร่อยถูกใจด้วย
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
