รู้จักกลูโคซามีน สารบำรุงโรคข้อเสื่อมในแมว (Cat Magazine)
เรื่อง : สพ.ญ.พิไลพร กรองแก้ว
วันสงกรานต์ สนุกสนาน สดชื่น เย็นฉ่ำดับร้อนด้วยละอองน้ำเย็นๆ ที่โปรยปรายบนสะพานนวรัฐ ที่เชียงใหม่ ผู้คนเดินข้ามสะพานกันขวักไขว่ทุกเพศ ทุกวัย วัยรุ่นมากับเพื่อน หนุ่มสาวมากับแฟน เด็กๆ มากับครอบครัว มีพ่อ แม่ ลุง ป้า น้า อา ปู่ ย่า ตา และยาย เป็นคนไทยกับฝรั่งครึ่งต่อครึ่ง ญี่ปุ่นก็มา เกาหลีก็มี เพื่อมาชมขบวนแห่และสรงน้ำพระ ใครมาดูช่วงต้นขบวนก็แค่ยืนรอดูอยู่กับที่ ใครมาดูช่วงท้ายขบวนก็ต้องเดินใส่ตามให้กันดูช่วงต้นของขบวนรถแห่ จึงสนุกกันใหญ่ สรงน้ำพระไปเดินสาดน้ำไปตามรายทาง ใครเดินไม่ไหวก็นั่งผัก ซึ่งมักจะเป็นคนชราดั่งที่เห็นนั่งรออยู่ที่ซุ้มตรงหัวสะพาน หมอเดินผ่านแล้วแอบได้ยินว่า "ยายแก่แล้วเดินบ่ไหว มันปวดข้อ ขอนั่งรอมันตรงนี้แหละ" หมอจึงปิ๊งเรื่องสารบำรุงโรคข้อเสื่อม ที่นิยมใช้กันมากทั้งในคนและสัตว์และเจ้าเหมียว นั่นคือ "กลูโคซามีน"
กลูโคซามีน (Glucosamine) หรืออีกชื่อเรียกว่า กลัยโคซามีในกลับแคน เสริม (Glycosaminoglycan Supplement) หรือชื่อย่อแบบสั้นๆ ว่า GAGs มันคือ สารเสริมอาหารเพื่อป้องกันการเสื่อมของกระดูกอ่อน และช่วยปรับสภาพ ใช้ได้กับโรคข้ออักเสบชนิดข้อเสื่อม ไม่มีการติดเชื้อในข้อ ช่วยสมานบาดแผล ในแมวมักใช้เพื่อช่วยลดการอักเสบของกระเพาะปัสสาวะได้
GAGs เป็นส่วนประกอบหลักของกระดูกอ่อน หมอนรองกระดูก น้ำหล่อลื่นในข้อ แน่นอนว่าในร่างกายที่มีข้อต่อกระดูกอยู่หลายแห่ง เช่นข้อเข่า ข้อเท้า ข้อหัวไหล่ ข้อสะโพก ข้อกระดูกสันหลัง จะต้องมี GAGs เป็นส่วนประกอบอยู่ที่นั่น แล้วท่านเลยนึกดูสิว่าหากร่างกายขาด GAGs หรือมีปริมาณน้อยลงๆ พวกกระดูกอ่อนและหมอนรองกระดูกตามข้อต่อเหล่านั้นจะค่อยๆ สลายตัวน้ำในไขข้อกระดูกมีคุณภาพต่ำ เปรียบกับน้ำมันหล่อลื่นที่เสื่อมสภาพนั่นเอง ร่างกายมีการเคลื่อนไหวใช้งานอยู่ทุกวัน เดิน วิ่ง กระโดด ทำให้ข้อต่อต่าง ๆ เคลื่อนไหวเสียดสีกันอยู่เรื่อย ๆ ทำให้สามารถมีการอักเสบของกระดูกอ่อนและหมอนรองกระดูก เซลล์กระดูกอ่อนจะค่อย ๆ ถูกทำลายสลายตัวไปจนเข้าสู่ภาวะข้อเสื่อมในที่สุด คราวนี้ก็เข้าตาจน ไม่ว่าคนหรือแมวเมื่อเกิดภาวะนี้ จะมีอาการปวดตรงข้อกระดูกที่เสื่อม หากเป็นที่ข้อเข่าและข้อเท้า จะรู้สึกปวดเวลาเดินก้าวย่าง ทำให้ต้องค่อย ๆ เดิน เดินช้า ๆ ไม่อยากลุกเดิน จนในที่สุดก็อยากนั่งหรือไม่ก็นอนพักเสียเฉย ๆ ดั่งแมวชราที่เอาแต่นั่งกับนอน ไม่วิ่งซนแบบวัยรุ่น
จากการศึกษาวิจัยหลาย ๆ แห่งจะยืนยันว่า การกินสารอาหารเสริมที่มี GAGs จะช่วยลดการเกิดข้อเสื่อมได้ ประมาณว่ากินอะไรไปร่างกายก็ได้ อย่างนั้น แหล่งของ GAGs ที่จะให้เจ้าเหมียวบริโภคได้ เช่น กระดูกอ่อนของวัว กระบือ ปลาฉลาม หอยแมลงภู่ นอกจากนี้แล้วมักจะผสมร่วมกับผลิตภัณฑ์อาหารเสริมซึ่งมักผสมรวมอยู่กับวิตามินและแร่ธาตุ ในอาหารเสริมแต่จะยี่ห้อก็จะมีสารประกอบแต่ละอย่างมากน้อยต่างๆ กันไป มีให้เลือกทั้งแบบกินเม็ดแคปซูล ผง น้ำ หรือแบบฉีด แต่สำหรับเจ้าเหมียวแล้วมักนิยมให้กินในรูปของผง และแคปซูล
มีประโยชน์ก็ต้องมีโทษ เมื่อร่างกายได้รับ GAGs เกินขนาดมาก ๆ อาจเกิดผลข้างเคียงได้ คืออาการท้องเดิน อย่างเช่นเจ้าเหมียวที่หนัก 7-9 ปอนด์ (1 กิโลกรัม = 2.204 ปอนด์) ควรได้รับ GAGs วันละ 129 มิลลิกรัม หากให้มากกว่านั้นก็อาจมีอาการท้องเดินได้ในแมวบางตัว ดังนั้นในแต่ละผลิตภัณฑ์อาหารเสริมจะมีฉลากอธิบายส่วนประกอบสารต่างๆ และขนาดวิธีการกินอยู่ ท่านจึงต้องอ่านฉลาดให้ดีเสียก่อนแล้วจึงให้เจ้าเหมียวบริโภคตามนั้น แมวที่ตั้งท้อง ให้นมลูก ลูกแมว แมวแก่สามารถบริโภค GAGs ได้ แต่ก็ยังไม่มีการศึกษาทดลองอย่างจริงจังนัก ดังนั้นจึงต้องพิจารณา เหมือนกับการกินยาที่ต้องเฝ้าระวังดู ผลข้างเคียงอื่นที่อาจเกิดขึ้นกับร่างกาย และอาจทำให้การวินิจฉัยโรคและการรักษาผิดพลาด เนิ่นนานออกไป เพราะสาเหตุที่ทำให้เกิดการปวดข้อนั้นมีอยู่ได้หลายสาเหตุร่วมกัน ไม่ใช่ต้องมามุ่งรักษาโดยการกิน GAGs ร่วมกับยาแก้ปวดแต่เพียงอย่างเดียว เช่นอาจต้องเข้ารับการผ่าตัด และกายภาพบำบัด การปรับอาหารการให้ยารักษาโรคอื่นที่เป็นอยู่ร่วมด้วย
เรากำลังต่อต้านความชา และความเสื่อมของร่างกาย เพื่อให้ได้ใช้งานร่างกายต่อไปได้อีกนาน ๆ แต่ในที่สุดร่างกายต้องเปลี่ยนไปไม่ว่าคนหรือสัตว์ ดั่งคุณยายที่นั่งรอหลานๆ ที่ซุ้มหัวสะพานนวรัฐต้องตัดใจไม่เดินไปกับขบวนรถแห่พระ เหตุเพราะปวดข้อหัวเข่า ในใจคุณยายก็คงจะนึกตัดพ้อลูกหลานอยู่บ้างนะว่า "น่าจะแห่แบกเราไปกับขบวนด้วยก็จะดีไม่น้อย"
